بطور خلاصه میتوان گفت : علمای یهود،پیامبران را فقط در شئون پیامبری (دریافت و ابلاغ وحی) معصوم می دانند ولی در مورد زندگی شخصی،اعتقادی به عصمت این بزرگواران ندارند.

توضیح :

از آنجا که برخی از مراتب عصمت ـ یعنی عصمت انبیا، در دریافت و ابلاغ وحی ـ از ویژگی‌های نبوت است و بدون آن، غرض و هدف از آفرینش تحقق نخواهد یافت. اعتقاد به عصمت، عقیده‌ای مشترک بین تمام ادیان آسمانی است حتی برخی از مکاتب مادی و منحرف از حقیقت نیز برای آنکه فکر و اندیشه خویش را بر پایه‌ای محکم و استوار بنا کرده باشند، رهبران مکتب خویش را معصوم دانسته‌اند.

هرچند در تورات تحریف شده‌ای که در دست است، گناهان و خطاهای زیادی به انبیای الهی نسبت داده شده است ولی انبیا از دروغ و خطا در تبلیغ وحی، معصوم دانسته شده‌اند؛

«یَهُوَه موسی را خدای فرعون و هارون را نبی موسی می‌نامد. به عبارت دیگر نبی دهان خدا و سخن و کلام او سخن خداست».1

موسی بن میمون ـ متفکر و اندیشمند یهودی قرون وسطی(1204ـ 1135م)ـ اعتقاد به عصمت انبیا را یکی از سیزده بند دستور ایمان یهود بر می‌شمرد:

«… و انّ کلام الانبیاء کله صحیح».2  «تمامی سخنان انبیا صحیح است».

شالوده ایمان دانشمندان یهود این است که خداوند اراده و خواست خود را به وسیلة سخنگویانی که پیغمبر خوانده شده‌اند، به انسانها اطلاع داده است.3

از طرف دیگر در بیان منشأ طهارت و پاکی انبیا، در منابع مربوط به یهود چنین آمده است:

«زیرکی و چابکی برای انسان پاکی می‌آورد؛ پاکی باعث طهارت می‌شود؛ طهارت به پرهیزگاری منجر می‌گردد؛ پرهیزگاری به انسان قدوسیّت می‌بخشد؛ قدوسیت آدم را متواضع و فروتن می‌کند؛ تواضع و فروتنی ترس از خطاکاری را در دل انسان می‌پرورد؛ ترس از خطاکاری سبب پارسایی و دینداری می‌شود و پارسایی و دینداری شخص را دارای روح القدس می‌کند».4

و آنگاه «روح القدس انبیا را از خطا و اشتباه در آنچه بر زبان آنها جاری می‌کند، مصون و محفوظ می‌دارد. از این رو، اخبار و اقوال آنها معصوم از خطاست… بنابراین، پیامبران نه در گفتار خطا می‌کنند و نه در کتابت سخنان روح القدس».5

در مورد دیگری تصریح شده است که انحراف اخلاقی، عطیه نبوت را به طور موقّت یا تا ابد، از شخص پیامبر سلب می‌نماید!

«اگر پیغمبر تکبر کند، نبوت از وی دور می‌شود و اگر عصبانی و خشمگین شود، نبوت او را ترک می‌گوید.»6

بنابر آنچه گفته شد، یهود بنیانگذار بحث عصمت است اما برخی گفته‌اند:

یهود بنیانگذار آغاز بحث عصمت نیست؛ زیرا تورات فعلی، انبیا را در اعمال شخصی خود، معصوم از گناه و خطا نمی‌داند و حتی گناهانی همچون قتل، کفر، زنا و شرب خمر را نیز به ساحت مقدس آنها نسبت می‌دهد .7 

پی نوشت

1 جلال الدين بن علي آشتياني، تحقيقي در دين يهود (ايران، بي‌نا، چ اول، 1364)، ص329. (موجود در كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي).

2 اديب صعب، الاديان الحيهًْ نشوؤها و تطورها (بيروت: دار النهار للنّشر، چ دوم، 1995م)، ص140.

3 ر.ک ابراهام كهن (Cohen, Abraham)‎، گنجينه‌اي از تلمود، ص139، ترجمه از متن انگليسي: امير فريدون گرگاني، ترجمه و تطبيق با متون عبري، يهوشوع، نتن الي، تصحيح چاپ: غلامرضا ملكي، به اهتمام: امير حسين صدري پور، زير نظر يهودا حي، تهران، اساطير، چ اول، 1382ﻫ.ش.

4 همان، ص 139، به نقل از: ميشنا سوطا، 9: ص 15.

5 محمد عزت الطهطاوى، الميزان فى مقارنهًْ الاديان، ص33، بيروت، الدار الشاميه، 1413ق.

6 گنجينه‌ای از تلمود، ص 140. (به نقل از: پسا حيم، 66 ب).

7  آیاتی که گناه پیامبران را در کتاب مقدس ذکر میکند :  گناه نوح : پیدایش : 9 / 20 ـ 27  //  گناه لوط : پیدایش: 19 / 30ـ 38        // پیامبر دروغگو:  پادشاهان : 13 / 11 ـ 24 و 26 //  پیامبر بی غیرت : پیدایش 26 : 6-10  // گناه یعقوب  : پیدایش 27 : 1-24    //  گناه هارون : خروج 32 : 21 – 24   //  گناه داوود : دوم سموئیل 11: 27 //   گناه سلیمان  : اول پادشاهان 11 : 1 – 9